E-SAu (Salamanca) Ms. 2668

Description: 

This codex has two parts that were very likely copied independently and bound together after their production. The first part, in ff. 1r-178v, is a "liber canticorum et horarum" (a canticorum contains canticles and an horarum is a type of Old Hispanic manuscript containing the liturgy for the monastic cursus), as specified in the colophon in f. 159v: "Explicit liber canticorum et horarum"... The canticorum (ff. 1r-141v) has some lacunae (e.g. between ff. 103v-104r). The horarum, also belonging to the first part of the codex (ff. 141v-175v), has material for the night hours, even after the colophon (ff. 160r-175v); these horarum folios following the colophon seem to have been written by the same scribe signing the colophon, "Xpoforus" (i.e. Christophorus), as already noted by Díaz y Díaz, 1983, p. 350. Janini (1977) notes that, according to Pinell (Janini does not specify when or where Pinell stated this), this material must be read: "f. 1-151; 160-175; 152-159; 176-178" (rather than 176-178, he very likely meant 176r-183v, i.e. the second part of this codex). This codex has musical notation (Old Hispanic vertical) only in the horarum, specifically in its ff. 144r-175v).
A second part of this codex (ff. 176r-183v) is different from the first in the quality and ruling of the parchment, in the state of completion, in the shape of some letters and in the abbreviation preferences (see Díaz y Díaz, 1983). This second part contains various materials, among them: a confession (ff. 179r-180r) with the name of Queen Sancha of León (f. 179v, "Sancia") crossed through and replaced by her daughter's name, Urraca (f. 179v "Urracka"), very likely Urraca of Zamora, not her granddaughter Urraca of León (because the latter was born in 1079, just before the suppression of the Old Hispanic rite in the Council of Burgos of 1080); as well as, one of the two extant Old Hispanic litanies of saints ("Hec es letania id [e]st rogationes", see f. 180v onwards).

Date:16 May 1059, as specified in ff. 1v and 159v.

Origin: it is ascribed to the Kingdom of León because the names of Queen Sancha of León and her daughter, Queen Urraca, in f. 179v of the second part, point to its belonging to these two royal women. The fact that the first part was copied in 1059, when Queen Sancha of León was in power, suggests that this first part was bound to the second part of the codex at an early stage. In its f. 1r this manuscript has the name of the church of Santa María de Aniago (at Valladolid, which queen Urraca of León donated to the abbey of Santo Domingo de Silos, see Rico de la Fuente, 2007), written in fourteenth-century script. In its f. 2r this manuscript has an even later inscription: "De la Biblioteca del Colegio Mayor de Cuenca", i.e. the library of a college of University of Salamanca. According to Díaz y Díaz (1983) it arrived there thanks to the bishop of Cuenca, Diego Ramírez de Villaescusa (i.e. late fifteenth to early sixteenth century), who was also chancellor of Valladolid (where Aniago is) and founded the colegio Mayor de Cuenca in year 1500 (see Olmedo, 1944). From there it was moved to Biblioteca Real de Madrid in the eighteenth century, where it was catalogued with the shelf-mark "2 j 5 and 329" (see the seal of this library in its f. 187v). In 1954 it was returned to the University of Salamanca (Brockett, 1968).

Liturgical tradition: A.

Randel responsorial tone tradition: León.

Shelf-mark: 
Ms. 2668
Century: 
Provenance: 
Kingdom of León (see "Description" above).
Rite: 
Script: 
Cursus: 
monastic
Category: 
Manuscript / Print: 
Material: 
Page layout (mm): 
214x141
Date: 
16 May 1059 as specified in ff. 1v ("ERA T: NONAGESSIMA:SEPTIMA") and 159v ("In XVII K[a]l[end]as Ivnias Era TLXLVIIa")
Indexed by: 

Raquel Rojo Carrillo (description), Marcus Jones (index)

Bibliography: 

ASENSIO, Juan Carlos, El canto gregoriano: Historia, liturgia, formas… (Madrid: Alianza Música. Alianza Editorial, 2003)
BROCKETT, Clyde W., Antiphons, Responsories, and Other Chants of the Mozarabic Rite (Musicological Studies, 15. Brooklyn, New York: Institute of Mediaeval Music, 1968).
CLARK, Charles Upson, Collectanea Hispanica (Paris: Libraire Ancienne Honoré Champion Édouard Champion, September 1920), p. 48.
DÍAZ Y DÍAZ Manuel C., Libros y librerías en La Rioja altomedieval (Logroño: Biblioteca de Temas Riojanos. Instituto de Estudios Riojanos, 1991), p. 179.
Códices visigóticos de la monarquía leonesa (León: Centro de Estudios e Investigación “San Isidoro”, Consejo Superior de Investigaciones Científicas, Caja de Ahorros y Monte de Piedad de León, y Archivo Histórico Diocesano, 1983), pp. 349-50.
FERNÁNDEZ DE LA CUESTA, Ismael, Historia de la música española: 1. Desde los orígenes hasta el “ars nova” (Madrid: Alianza Editorial, 1983).
Manuscritos y fuentes musicales en España: Edad Media (Opera Omnia: Colección dirigida por Rodrigo de Zayas. Madrid: Editorial Alpuerto, 1980).
FÉROTIN, D.M., Le Liber Mozarabicus Sacramentorum et les manuscrits mozarabes (F. Cabrol, H. Leclercq, & M. Férotin (eds.), Monumenta Ecclesiae Liturgica, Vol. 6. Paris: Librairie de Firmin-Didot et Cie., 1912), pp. 925-30.
—"Deux manuscrits wisigothiques de la Bibliothèque de Ferdinand Ier roi de Castille et de Léon", Bibliothèque de l’École des chartes, Vol. 62 (1901), 374-87 (pp. 384-7).
GARCÍA VILLADA, Zacarías, Paleografía española (Madrid: Centro de Estudios Históricos, 1923), Vol. 1, p. 115.
GÓMEZ MUNTANÉ, Maricarmen, La música medieval en España (Kassel: Edición Reichenberger, 2001).
GROS I PUJOL, Miquel Dels Sants, "El 'Ordo Missae' de la tradición hispánica A", in Pinell, Jordi and others, Liturgia y música mozárabes: Ponencias y comunicaciones presentadas al I Congreso Internacional de Estudios Mozárabes, Toledo 1975 (Toledo: Instituto de Estudios Visigótico-Mozárabes de San Eugenio, 1978), 45-64
GUTIÉRREZ, Carmen Julia, "Melodías del canto hispánico en el repertorio litúrgico poético de la Edad Media y el Renacimiento", in Férnandez de la Cuesta, Ismael, Rosario Álvarez Martínez and Ana Llorens Martín (eds.), El canto mozárabe y su entorno: Estudios sobre la música de la liturgia viejo hispánica (Madrid: Sociedad Española de Musicología, 2013), 547-75.
JANINI, José, Manuscritos litúrgicos de las bibliotecas de España: I. Castilla y Navarra (Burgos: Ediciones Aldecoa, 1977), p. 239.
MILLARES CARLO, Agustín, Corpus de Códices Visigóticos, ed. M. C. Díaz y Díaz and others (Canarias: Fundación de Enseñanza Superior a Distancia de Las Palmas de Gran Canaria, 1999).
—"Manuscritos visigóticos. Notas bibliográficas", Hispania Sacra, Vol. 14, N. 28 (1961), 337-444.
OLMEDO, F. G. Diego Ramírez Villaescusa (1495-1537); Fundador del Colegio de Cuenca y autor de los cuatro diálogos sobre la muerte del príncipe don Juan (Madrid: Editora Nacional, 1944).
PINELL, Jordi, Liturgia Hispánica (Barcelona: Biblioteca Litúrgica, 1998).
—"Los textos de la antigua liturgia hispánica. Fuentes para su estudio", in Rivera Recio, Juan Francisco (ed.), Estudios sobre la liturgia mozárabe (Publicaciones del Instituto Provincial de Investigaciones y Estudios Toledanos, serie 3. Toledo: Diputación Provincial, 1965), Vol. 1, 109-64 (p. 120).
RANDEL, Don Michael, An Index to the Chant of the Mozarabic Rite (Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1973).
The Responsorial Tones for the Mozarabic Office (Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1969).
RIAÑO, Juan Facundo, Classical and Bibliographical Notes on Early Spanish Music (London: B. Quaritch, 1887), pp. 27-8.
RICO DE LA FUENTE, Araceli, Monasterio de Nuestra Señora de Aniago: El sueño de una Reina (Valladolid: Diputación de Valladolid, 2007) (appendix).
ROJO, Casiano and Germán PRADO, El canto mozárabe: Estudio histórico-crítico de su antigüedad y estado actual (Publicaciones del Departamento de Música, 5. Barcelona: Biblioteca Central. Diputación Provincial de Barcelona, 1929), pp. 23-4.
VIVES, José, "En torno a la datación del Antifonario legionense", Hispania Sacra, Vol. 8, N. 15 (January-June 1955), 117-24.
ZAPKE, Susana, "Liber canticorum et horarum", in Zapke, Susana, (ed.), Hispania Vetus: Musical-Liturgical Manuscripts from Visigothic Origins to the Franco/Roman Transition (9th-12th Centuries) (Bilbao: Fundación BBVA, 2007), 274.

Submitted by Raquel Rojo Carrillo
Post date: 14 Apr 2017 | Last update: 29 Nov 2022

Chants of the source

Displaying 1 - 100 of 282 chants.
Folio Incipit Feast Mode Cantus ID
141v 1 Deus in adjutorium meum intende |... X VRS h01900
141v 2 Sicut cervus desiderat ad fontes... X PS a01716
143r 1 Ecce quam bonum et quam iucundum X PS a01717
143v 1 Ecce nunc benedicite dominum omnes... X PS a01718
144r 1 Alleluia alleluia Media nocte... X LDOF h00118
144r 2 Oleum recondite in vasis vestris... X LDOFV h00118a
144v 1 Quod quod volutis artubus somno... X H a01720
144v 2 Kyrie eleison kyrie eleison kyrie... X Ky h01901
144v 3 Deus miserere deus miserere deus... X MSR In tempore Quad. h00119
145r 1 Tu sana infirmos revoca captivos... X MSRV In tempore Quad. h00119a
145r 2 Surge et lauda in nocte et X VRS Dom. Quadragesimae h01902
145r 3 Quaeso domine deus caeli fortis... X CaH Dom. Quadragesimae h01906
146v 1 Deus altissimus magnanimis... X CaH Dom. Quadragesimae h01907
148r 1 Miserere nostri deus omnium et... X CaH Dom. Quadragesimae h01908
149v 1 Per diem clamavi et nocte coram X RS Dom. Quotidiano h00120
150r 1 Media nocte surgebam ad... X RSV Dom. Quotidiano h00120a
150r 2 Vigilate et orate dicit dominus... X RS Dom. Quadragesimae h00121
150r 3 Dominus Jesus Christus locutus est... X RSV Dom. Quadragesimae h00121a
150v 1 Acceperunt prudentes oleum in... X RS Dom. Quadragesimae h00122
150v 2 Oleum recondite in vasis vestris... X RSV Dom. Quadragesimae h00122a
150v 3 Clamor factus est ecce sponsus... X RS Dom. Quadragesimae h00123
150v 4 Oleum recondite in vasis vestris... X RSV Dom. Quadragesimae h00123a
151r 1  Gloria et honor patri et filio X RSV Dom. Quadragesimae h00123b
151r 2 Meditatus sum nocte cum corde meo X RS Dom. Quadragesimae h00124
151r 3 Timor et tremor venerunt super me X RSV Dom. Quadragesimae h00124a
151r 4 Vigila domine super oves gregis... X RS Dom. Quadragesimae h00125
151r 5 Custodi nos domine ut pupillam... X RSV Dom. Quadragesimae h00125a
151v 1 Vigilate et orate ne intretis in X RS Dom. Quadragesimae h00126
151v 2 Videte ne quando adgraventur corda... X RSV Dom. Quadragesimae h00126a
151v 3 Simile est regnum caelorum decem... X RS Dom. Quadragesimae h00127
152r 1 Intellege clamorem meum deus meus X RS Fer. 3 per annum h00128
152r 2 Intende voci orationis meae X RSV Fer. 3 per annum h00128a
152r 3 Infirmus sum sana me domine X RS Fer. 3 per annum h00129
152r 4 Quoniam turbata sunt ossa mea et X RSV Fer. 3 per annum h00129a
152r 5 Confitebor domino qui salvos facit... X RS Fer. 3 per annum h00130
152r 6 Et psallam nomini domini altissimi X RSV Fer. 3 per annum h00130a
152v 1 Quam admirabile est nomen tuum... X RS Fer. 3 per annum h00131
152v 2 Ex ore infantium et lactantium... X RSV Fer. 3 per annum h00131a
152v 3 Consors paterni luminis lux ipse... X H Fer. 3 per annum 008288
152v 4 Aufer tenebras mentium fuga... X HV Fer. 3 per annum 008288a
152v 5 Sic Christe nobis omnibus... X HV Fer. 3 per annum 008288b
152v 6 Praesta pater piissime X HV Fer. 3 per annum 008288c
152v 7 Benedictus es X Fer. 3 per annum
152v 8 Deus miserere deus miserere deus... X MSR Fer. 3 per annum h00132
153r 1 Mirifica domine misericordias tuas... X RS Fer. 4 per annum h00167
153r 2 Custodi nos domine ut pupillam... X RSV Fer. 4 per annum h00125a
153r 3 Non timebo mala domine quoniam tu X RS Fer. 4 per annum h00134
153r 4 Virga tua et baculus tuus ipsa X RSV Fer. 4 per annum h00134a
153r 5 Benedicam domino in omni tempore... X RS Fer. 4 per annum h00135
153v 1 In domino laudabitur anima mea... X RSV Fer. 4 per annum h00135a
153v 2 Adiutor et liberator meus es tu X RS Fer. 4 per annum h00136
153v 3 Exaudi orationem meam et... X RSV Fer. 4 per annum h00136a
153v 4 Rerum creator optime rectorque... X H Fer. 4 per annum 008381
153v 5 Te sancte Christe poscimus ignosce... X HV Fer. 4 per annum 008381a
153v 6 Mentes manusque tollimus propheta... X HV Fer. 4 per annum 008381b
154r 1 Vides malum quod gessimus occulta... X HV Fer. 4 per annum 008381c
154r 2 Praesta pater piissime X HV Fer. 4 per annum 008381d
154r 3 Benedictus es X Fer. 4 per annum
154r 4 Deus miserere deus miserere deus... X MSR Fer. 4 per annum h00137
154r 5 Infirmis defuncto oppressis... X MSRV Fer. 4 per annum h00137a
154r 6 Orfanis et viduis egenis et... X MSRV Fer. 4 per annum h00137b
154r 7 Cor mundum crea in me deus X RS Fer. 5 per annum h00138
154v 1 Spiritum rectum innova X RSV Fer. 5 per annum h00138a
154v 2 Benigne fac domine in bona... X RS Fer. 5 per annum h00139
154v 3 Ut aedificentur muri Jerusalem X RSV Fer. 5 per annum h00139a
154v 4 In te confidet anima mea deus X RS Fer. 5 per annum h00140
154v 5 Et in umbra alarum tuarum spero X RSV Fer. 5 per annum h00140a
154v 6 Spes nostra in deo est et X RS Fer. 5 per annum h00141
154v 7 Sperate in eum omnis conventus... X RSV Fer. 5 per annum h00141a
155r 1 Tu trinitatis unitas orbem... X H Fer. 5 per annum 008404
155r 2 Nam lectulo consurgimus noctis... X HV Fer. 5 per annum 008404a
155r 3 Quo fraude quidquid daemonum in... X HV Fer. 5 per annum 008404b
155r 4 Ne corpus assit sordidum nec... X HV Fer. 5 per annum 008404c
155r 5 Ob hoc redemptor quaesumus reple... X HV Fer. 5 per annum 008404d
155r 6 Praesta... X HV Fer. 5 per annum 008404e
155v 1 Benedictus es domine X Fer. 5 per annum
155v 2 Deus miserere deus miserere deus... X MSR Fer. 5 per annum h00142
155v 3 Misereatur nobis et benedicat nos... X RS Fer. 6 per annum h00143
155v 4 Illuminet dominus vultum suum... X RSV Fer. 6 per annum h00143a
155v 5 De die in die benedictus dominus X RS Fer. 6 per annum h00144
155v 6 Deus Israel ipse David virtutem et X RSV Fer. 6 per annum h00144a
155v 7 Exaudi me Domine quoniam benigna... X RS Fer. 6 per annum h00145
156r 1 Et secundum multitudinem... X RSV Fer. 6 per annum h00145a
156r 2 Ad adjuvandum me festina domine ad X RS Fer. 6 per annum h00146
156r 3 Deus in adiutorium meum intende... X RSV Fer. 6 per annum h00146a
156r 4 Summae deus clementiae mundique... X H Fer. 6 per annum 008396.1
156r 5 Nostros piis cum canticis fletus... X HV Fer. 6 per annum 008396a
156v 1 Lumbos jecurque morbidum adure... X HV Fer. 6 per annum 008396b.2
156v 2 Ut quidquid horas noctium non... X HV Fer. 6 per annum 008396c.1
156v 3 Praesta... X HV Fer. 6 per annum 008396d
156v 4 Benedictus domine X Fer. 6 per annum
156v 5 Deus miserere deus miserere deus... X MSR Fer. 6 per annum h00147
156v 6 Deus miserere deus miserere deus... X MSR Fer. 6 per annum h00148
156v 7 Sacerdotibus et ministris X MSRV Fer. 6 per annum h00148a
156v 8 Infirmantibus et defunctis X MSRV Fer. 6 per annum h00148b
157r 1 Domine deus virtutum beatus homo... X RS Sabbato per annum h00149
157r 2 Quam amabilia sunt tabernacula tua... X RSV Sabbato per annum h00149a
157r 3 Qui respicis in terra et facis X RS Sabbato per annum h00150
157r 4 Peccavimus cum patribus nostris... X RSV Sabbato per annum h00150a
157r 5 Vivit anima mea deus et laudabit X RS Sabbato per annum h00151

Pages